Projekt edukacyjny „Pamiętajmy o Holokauście” sięga swoimi korzeniami czerwca 2007 roku, czasu mojego osobistego spotkania z Henrykiem Mandelbaumem – byłym więźniem obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, byłym pracownikiem Sonderkomando (numer obozowy 181970).

Spotkanie z Henrykiem Mandelbaumem i wspólny wyjazd do Birkenau, jego relacje i swoisty testament, jaki mi pozostawił – żywa pamięć o ofiarach – stały się bezpośrednimi podwalinami Projektu. Tam na zgliszczach krematorium Henryk Mandelbaum opowiedział mi swoja historię. Po jej zakończeniu powiedział: „Panie Marku – jak ja odejdę, to nie Pan o tym opowiada”. I opowiadam. Realizuję ten swoisty testament więźnia 181970. Henryk Mandelbaum zmarł w 2008 roku…

Począwszy od roku szkolnego 2007/2008 temat Holokaustu i pamięci ofiar obozów koncentracyjnych włączyłem do prowadzonych przeze mnie zajęć wychowania do życia w rodzinie, w temacie „Miłość” (jedną z cech miłości jest przebaczenie. Henryk Mandelbaum po ucieczce z „Marszu Śmierci” podczas ewakuacji obozu Auschwitz-Birkenau w styczniu 1945, po wojnie spotkał człowieka, który wydał go gestapo. Nie odpłacił złem za zło – przebaczył mu…)

Inauguracja projektu edukacyjnego „Pamiętajmy o Holokauście” miała miejsce 8 czerwca 2010 roku w mojej macierzystej szkole – w Zespole Szkół Zawodowych im. R. Mielczarskiego w Katowicach podczas obchodów „Narodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych – 14 czerwca” (14 czerwca 1940 r. – pierwszy transport więźniów politycznych do KL Auschwitz z więzienia w Tarnowie).

Nad Projektem, honorowy patronat objął Śląski Kurator Oświaty. Celem przedsięwzięcia jest przybliżenie młodemu pokoleniu Polaków zagadnień związanych z martyrologią Żydów i narodów Europy – ofiar niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, kształtowanie wrażliwości na krzywdę drugiego człowieka, pamięci historycznej oraz przybliżenie zagadnień antydyskryminacyjnych. Projekt jest działaniem o charakterze wieloletnim, skierowanym do młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W pełni jest działaniem wolontaryjnym i społecznym, wykraczającym poza moje obowiązki szkolne.

W ramach Projektu od 2010 roku corocznie organizuję w szkole uroczyste obchody „Narodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych – 14 czerwca”, przygotowując scenariusz i oprawę sceniczną.W minionych latach uroczystości uświetnił udział Zespołu Kameralnego Państwowej Szkoły Muzycznej im. M. Karłowicza i Zespołu Śpiewaków Miasta Katowice „Camerata Silesia”. Wśród zaproszonych gości był Jerzy Michnol – były więzień KL Auschwitz – uczestnik Marszu Śmierci (numer obozowy 108701) oraz przedstawiciele Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, z jej przewodniczącym – Włodzimierzem Kacem oraz rabinem Yehoshuą Ellisem. W szkole gościła również Bożena Urbanowicz-Gilbride ze Stanów Zjednoczonych – ocalona z pogromu wołyńskiego, później wywieziona z rodzicami na roboty przymusowe do obozu w Chemnitz oraz Tadeusz Sobolewicz – były więzień KL Auschwitz (numer obozowy 23053).

Kolejną inicjatywą w ramach Projektu były organizowane międzyszkolne debaty z udziałem przedstawicieli młodzieży katowickich szkół średnich: „Holokaust – czy może się powtórzyć?” (2011) oraz debata antydyskryminacyjna „Czy chciałbyś być na ich miejscu?” (2012).

Istotnym elementem Projektu były wykłady prof. Gideona Grejfa z Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie, który w 2009 roku wygłosił prelekcje w 2 katowickich szkołach. W dniach 18-21 marca 2013 r. prof. G. Grejf złożył kolejną wizytę w 6 katowickich i chorzowskich szkołach oraz w spotkaniu w Młodzieżowym Domu Kultury w Częstochowie, w którym uczestniczyli uczniowie dwóch tamtejszych liceów, gdzie wygłosił prelekcje „Eksterminacja na skalę masową w KL Auschwitz – Birkenau; 1942 -1945”

W ramach realizowanego Projektu odbył się też szkolny konkurs na logo Projektu, międzyszkolny konkurs fotograficzny „Judaica na Śląsku”, „Judaica na ziemiach polskich” oraz konkurs na plakat Projektu.

Jednym z elementów Projektu są również coroczne wyjazdy edukacyjne do byłego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu oraz udział młodzieży w muzealnych lekcjach historycznych dot. Holokaustu i tematyki obozowej, organizowanych wspólnie z Towarzystwem Opieki nad Oświęcimiem w Muzeum Miejskim w Siemianowicach Śląskich.

W ramach Projektu redaguję i wydaję międzyszkolny biuletyn „Pamiętajmy o Holokauście”, który dociera do ponad 70 szkół w Katowicach, Siemianowicach Śląskich i Chorzowie.

Jestem dumny z faktu, że w ostatnich latach grupa blisko 15 uczniów i uczennic, dwóch katowickich szkół, z którymi miałem osobisty kontakt przygotowało prezentacje maturalne z języka polskiego dot. Holokaustu i martyrologii więźniów obozów koncentracyjnych i uzyskało oceny bardzo dobre.

15.09.2011 r. dla upamiętnienia martyrologii więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, wspólnie z dyrekcją szkoły i przewodniczącym Komisji Edukacji Rady Miasta Katowice, wystąpiłem z pismem do Rady Miasta Katowice o nadanie terenowi zielonemu znajdującemu się w sąsiedztwie szkoły imienia „Skwer Męczenników Oświęcimskich”. Uchwałą nr XVII/356/11 Rady Miasta Katowice z dnia 21.12.2011 r., Rada Miasta Katowice nadała w/w terenowi nazwę „Skwer Męczenników Oświęcimskich”.

Najbliższe działania to organizacja kolejnego wyjazdu edukacyjnego do Muzeum Auschwitz, organizacja „I Spotkania z kulturą żydowską” z udziałem młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Katowic i Siemianowic Śląskich (17.03.2015), w tym rozstrzygnięcie II edycji konkursu fotograficznego „Judaica na ziemiach polskich”, a także organizacja kolejnych obchodów „Narodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych – 14 czerwca”.

Serdecznie zachęcam do obejrzenia pełnego fotoreportażu z realizacji Projektu na szkolnej stronie internetowej www.mielczarskizsz.internetdsl.pl/holocaust.htm w zakładce Projektu.

Marek Kaniewski