Wyzwania związane ze zwiększającą się frekwencją w Miejscu Pamięci Auschwitz, prace nad nową wystawą główną Muzeum, a także podsumowanie obchodów 70. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, to niektóre tematy obrad Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. 28. posiedzeniu Rady, które odbyło się w Oświęcimiu w dniach 1 i 2 czerwca, przewodniczyła prof. Barbara Engelking. Obecny był także na nim wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Żuchowski.

Spotkanie rozpoczęło się od upamiętnienia minutą ciszy zmarłego 24 kwietnia 2015 r. Profesora Władysława Bartoszewskiego, który od 2000 r. przewodniczył Radzie i w tej funkcji był głównym twórcą międzynarodowego konsensusu nad kształtem i przyszłością Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.

W obradach wzięli udział nowi członkowie MRO: była więźniarka Auschwitz Halina Birenbaum oraz prof. Dariusz Stola.

Podczas posiedzenia dyrektor Muzeum dr Piotr M.A. Cywiński podsumował działania w Miejscu Pamięci Auschwitz, które miały miejsce od ostatniego posiedzenia MRO. Mówił m.in. o wprowadzonym na początku roku nowym systemie internetowej rezerwacji terminu zwiedzania, a także ciągle zwiększającej się frekwencji. W roku 2014 r. teren byłego obozu odwiedziła rekordowa liczba 1,53 mln osób, a dane tegoroczne wskazują na to, że odwiedzających może być jeszcze więcej.

Wspomniał on również o nowych działaniach Muzeum w przestrzeni internetowej: uruchomionej na początku roku nowej stronie internetowej Muzeum, umieszczaniu fragmentów relacji byłych więźniów Auschwitz w autentycznej przestrzeni Miejsca Pamięci dostępnymi dzięki systemowi QR kodów, a także o wirtualnym zwiedzaniu, które skierowane jest przede wszystkim dla tych, którzy nie mogą dotrzeć do Muzeum.

Dyrektor Cywiński podsumował także styczniowe obchody 70. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, których najważniejszymi gośćmi było prawie 300 byłych więźniów Auschwitz z całego świata. Podkreślił on ogromne zainteresowanie tym wydarzeniem ze strony mediów z całego świata. – Bezpośrednią transmisję nadawało ponad 250 telewizji, dzięki czemu słowa byłych więźniów Auschwitz, którzy wygłosili główne rocznicowe przemówienia, dotarły „na żywo” do ponad pół miliarda osób na całym świecie. Natomiast artykuły prasowe poświęcone rocznicy przeczytało ponad miliard 750 milionów osób – podkreślił dyrektor Cywiński.

Podczas spotkania podsumowano również najważniejsze prace związane z konserwacją i zabezpieczeniem Miejsca Pamięci. Mówiono m.in. o kończącym się remoncie Archiwum, gdzie przechowywane są wszystkie oryginalne poobozowe dokumenty, rozpoczynającym się projekcie modernizacji magazynów, w których przechowywane będą tekstylia poobozowe, instalacji bezpiecznego systemu gaszenia w miejscu, gdzie przechowywane są dzieła sztuki obozowej, a także konserwacji baraków drewnianych i murowanych na terenie byłego obozu Birkenau.

Przedstawiono także nowe publikacje Wydawnictwa Muzeum, a także najważniejsze projekty Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, m.in. prowadzone we współpracy ze służbą więzienną, przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości i Rzecznikiem Praw Obywatelskim, czy też instytucjami edukacyjnymi oraz wspólnotami religijnymi.

Ważnym tematem obrad Rady było przedstawienie stanu prac nad nową wystawą główną Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. – Po dyskusjach o założeniach i o scenariuszu, jesteśmy już krok dalej. Zbliżamy się już do etapu realizacji, a finansowane tego wieloletniego projektu, którego koszty szacowane są na ok. 100 milionów złotych, będzie możliwe dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które zostało zadeklarowane w podpisanym w marcu liście intencyjnym – powiedział dyrektor Cywiński.

Nowa wystawa podzielona będzie na trzy części. Pierwsza pokaże sprawców, obóz jako instytucję oraz logistykę i planowanie zmiany obozu koncentracyjnego na ośrodek natychmiastowej zagłady Żydów w komorach gazowych. Druga część podejmować będzie temat Zagłady widzianej z perspektywy ofiar, niewinnych ludzi skierowanych w ogromnej większości na śmierć w komorach gazowych. Tam także zostaną pokazane prywatne przedmioty przywiezione do obozu przez deportowanych na śmierć Żydów. Trzecia część skupi się na więźniach obozu koncentracyjnego i pokazaniu zaplanowanej przez Niemców dehumanizacji ludzi.

Drugiego dnia obrad wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Żuchowski mówił o realizacji projektu upamiętnienia na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze. Przedstawiono także informację na temat priorytetu MKiDN „Dziedzictwo Kulturowe – Miejsca Pamięci Narodowej”, którego celem jest wspieranie samorządów w zapewnianiu stabilnej opieki nad najważniejszymi miejscami pamięci, stanowiącymi materialne świadectwo wydarzeń kluczowych dla narodowej tożsamości. Członkowie MRO zapoznali się również ze stanem miejsca pamięci w Płaszowie.

fot. Paweł Sawicki